De huidige maatschappelijke en politieke hoofdstroom vraagt om harder straffen van misdrijven. Daardoor worden we geconfronteerd met twee haaks op elkaar staande standpunten, enerzijds: “er moet strenger gestraft worden” en anderzijds “hard straffen heeft geen zin”.
Er zijn optimisten die geloven in het goede van de mens; mensen die de fout ingaan kunnen worden verbeterd. Daar wordt door pessimisten sterk aan getwijfeld. Zij beschouwen de mens eerder als inherent slecht, en strakke opvoeding is nodig om mensen te behoeden voor de verlokkingen van het kwade. Optimisten en pessimisten hebben argumenten om het standpunt over hun mensbeeld te ondersteunen. Op dit moment lijkt het pessimistisch mensbeeld te overheersen. Er wordt veel gedebatteerd over ons strafstelsel en er gaat haast geen dag voorbij of onze regering kondigt een nieuwe sanctionerende en corrigerende maatregel af. We kunnen ons afvragen waarom. Een belangrijke reden zou zijn dat strenger straffen werkt. Maar is dat ook zo?
Moraal van het verhaal
Bij straffen moet veel meer gekeken worden naar de totale context en de verwachte mogelijkheden tot gedragsverbetering. Ook de sociale omgeving en de confrontatie met het effect van de daad en met het slachtoffer zou meer in ogenschouw genomen moeten worden. Dat zijn inzichten vanuit de gedragswetenschappen. Vooralsnog overheersen harde symboolpolitieke maatregelen, omdat ze op een groot draagvlak mogen rekenen. De man in de straat krijgt het gevoel dat er eindelijk eens aangepakt wordt. In de Verenigde Staten is de zero tolerance politiek met open armen ontvangen. Maar nu komen ook de valkuilen van deze benadering in de openbaarheid, zoals willekeur van politie en justitie, het afbrokkelend vertrouwen in de overheid en het verplaatsen van aard en locatie van misdaad. Er is nog nergens aangetoond dat zwaar en lang straffen tot minder misdaad leidt. Het veel en hard moeten straffen legt eerder de zwakten van een samenleving bloot. Maar op dit moment is dit verhaal politiek niet verkoopbaar. We moeten daarom afwachten hoe lang het systeem van harder en strenger straffen, dat het nu zo goed doet, zichzelf kan bewijzen.
Raf Daenen docent Maatschappelijke ontwikkeling
Geen opmerkingen:
Een reactie posten