Cultuur bevordert de kunst van het leven - OPINIE

Nieuwe technologieën worden geïntegreerd in kunst- en cultuur-objecten of projecten zoals het STRP-festival in Eindhoven.foto Jurriaan BalkeDe miljoenen voor Culture­le Hoofdstad verdwijnen niet in een bodemloze put. Cultuur zorgt juist voor een voedingsbodem voor nieuwe successen.

De Brabantse media staan bol van de kanttekeningen bij de uitgaven die gemoeid zijn met het binnenhalen en mogelijk uitvoeren van Brabant Culturele Hoofdstad 2018. Cultuur wordt door velen bestempeld als verkwisting van overheidsgelden in een economische crisistijd waarin werkgelegenheid, vergrijzing, veiligheid en duurzaamheid toch de dominante thema's moeten zijn. Miljoenen aan subsidies verdwijnen ogenschijnlijk in een bodemloze put.

Begrijpen we wel waar cultuur voor staat? Cultuur is – in de breedste zin van het woord – dát wat door de samenleving wordt voortgebracht. Cultuur zorgt voor sociale cohesie. Cultuur verbindt en verhoogt de saamhorigheid. Cultuur vergroot de leefbaarheid en kwaliteit van leven. Cultuur zorgt voor nieuwe economische dragers. Cultuur is de voedingsbodem voor succes. Cultuur weeft de sociale, economische en fysieke waarden van onze samenleving aan elkaar.

De eerste successen zijn reeds geboekt: slimste regio van de wereld, Dutch Design Week en kandidatuur voor Culturele Hoofdstad. Door cultuur te koppelen aan dagelijkse thema's en innerlijke waarden krijgt de titelstrijd om de Culturele Hoofdstad betekenis.

'De kunst van het samenleven' is het thema van Brabant Culturele Hoofdstad 2018. De visie hierop heeft de organisatie helder verwoord: 'Het vormen van nieuwe netwerken van culturele, maatschappelijke en wetenschappelijke partners, verenigingen, onderwijs, bestuur en business. Tussen de spelers uit de netwerken wordt gedeeld en geruild. Hierdoor worden tegenstellingen zichtbaar, waaruit nieuwe inzichten, culturele uitingen, processen, producten en (sociale) innovaties ontstaan'.

Deze insteek betekent ook een verandering voor de cultuursector zelf. Zoals bij elke verandering zal de nieuw gekozen richting van onderop gedragen en gefaciliteerd moeten worden. Sturen op basis van verantwoordelijkheid, het Rijnlands model: stimuleren van initiatieven en creëren van maatschappelijke samenhang door sociale, economische en maatschappelijke partijen bij elkaar te brengen. Een mooie kans om uitgerekend nu in het 'Jaar van de coöperatie' nieuwe samenwerkingsvormen te laten ontstaan en tot kruisbestuiving te komen. Wetenschappers in de slimste regio van de wereld, die rust en inspiratie vinden in een omgeving met hoogstaande cultuur. Nieuwe technologieën worden geïntegreerd in kunst- en cultuur-objecten of projecten zoals het STRP-festival in Eindhoven, een van Europa's grootste kunst-, muziek- en technologiefestivals. Er worden lokale cultuurprojecten geïnitieerd met een bijdrage van het regionale bedrijfsleven en met samenwerkingsverbanden van verenigingen om vrijwilligers optimaal in te zetten.

Sleutel tot succes van cultuurbereik blijft het faciliteren van de gekozen richting en het bieden van ruimte om daar invulling aan te geven. Er zal met beperkte middelen een hoger rendement worden behaald. Successen ontstaan door iets te doen dat ongewoon is. Vakmanschap en het faciliteren ervan dragen daaraan bij. Successen zorgen ook voor voortdurende ontwikkeling – een continu proces om de lat te verleggen. We kunnen zelf op enkele terreinen uitblinken, maar voor andere zoeken we samenwerking. Zo ontstaan steeds grotere samenwerkingsverbanden, waarvan het succes zich laat aflezen in de lokale verbondenheid en de persoonlijke bijdrage. Iedereen is welkom en wordt uitgenodigd om zijn steentje bij te dragen aan het welslagen van de samenwerking. Cultuur is de verbindende kracht.

De Brabander als cultuurdrager leeft in het besef dat hij deel uitmaakt van een informeel netwerk. Dat verbindt en inspireert.

Er zijn voorbeelden te over in onze gemeenschappen. We noemen de Beerse Moulin Rouge, een rockmusical uit Middelbeers die twaalf keer voor het voetlicht is gebracht. Passie, drama, sensualiteit, glamour en humor vormden de ingrediënten van dit theaterstuk. Het initiatief komt van de stichting KuBes, die de samenwerking tussen muziek, dans, toneel stimuleert. De focus ligt op het samenbrengen van culturele instellingen en verenigingen. Een ander initiatief is het dorpscafé in Spoordonk. Geen kroeg maar een samenwerkingsverband van dorpsbewoners onder de veelzeggende vlag 'we doen 't soame'. Daaruit ontstonden onder meer de werkgroep MFA, talenten-overzicht Spoordonk, een infobord over de historie van huis Ten Bergh, jeugdinitiatief bouwen in eigen beheer, een picknick voor het hele dorp, werkgroep historie, jeugdavond, kerstbrunch alleenwonenden en een website voor en door Spoordonkenaren. Een volgend voorbeeld is stichting de Zuivelfabriek; de plek voor dans-, theater- en muziekeducatie voor de gemeenten Haaren, Oisterwijk en de kleine kernen van de gemeente Tilburg. Elke dorpskern krijgt een eigen laagdrempelig en aansprekende locatie voor cultuureducatie en een cultuurnetwerk voor de amateurkunst in de regio. De werelden van zorg en kunst worden samengebracht om mensen met speciale noden toegang te geven tot kunsteducatie.

Brabant laat op ontwapenende wijze zien waarom onze provincie in cultureel opzicht zo succesvol is. In Brabant blijft de economie groeien, waar die in andere landsdelen stil dreigt te vallen. Wij verbinden de menselijke creativiteit.

Door Raf Daenen, docent maatschappelijke ontwikkeling, Jan Snelders, ondernemer in integrale oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken, en Frans Verouden, cultureel ondernemer en interim manager.