stimuleer burgerinitiatief en kom sterker uit de crisis

De huidige maatschappelijk economische crisis wordt in brede kring onderkend. Het vertrouwen in de politiek, de banken, de kerken, de gezondheidszorg en andere grote instellingen neemt af. Veel mensen voelen zich bedrogen en in de steek gelaten. Het gevaar is dat het onderlinge vertrouwen afneemt, dat mensen vervallen tot egoïsme, nationalisme of vreemdelingenhaat, dat de angst toeneemt en dat het fundament onder de samenleving wordt weggeslagen. In de media verschijnen verontrustende berichten dat de crisis toeneemt, en dat dit zelfs de ondergang van de huidige maatschappelijke ordening inluidt. Zo ontstaat een spiraal van negativisme die zich kan versterken en dan inderdaad tot chaos en verval leidt. Zover hoeft het naar onze mening zeker niet te komen. We kunnen keuzes maken, en we constateren dat er gelukkig organisaties en mensen zijn die kiezen voor openheid, constructiviteit, verantwoordelijkheid en compassie voor anderen. Daardoor ontstaan vooral in de wereld rondom ons opbouwende initiatieven. Die initiatieven kunnen, als ze worden gesteund door gevestigde maatschappelijke of politieke instituties, een toenemende positieve werking hebben. Bij veel initiatieven zijn gemotiveerde vrijwilligers de spil in de uitvoering. We noemen in Tilburg een initiatief zoals Dress for Succes. Dit is een organisatie die mensen die van een minimum moeten rondkomen voorziet van kleding om te gaan solliciteren. Ook kan worden gedacht aan sportverenigingen die aandacht besteden aan het belang van goede omgangsvormen en faire bejegening. Zo hebben onder meer de voetbalverenigingen RKSV Were Di en de Beerse Boys een statuut “normen en waarden” waarin is vastgelegd wat wel en niet kan binnen de vereniging. Als uitgangspunt geldt: “Respect voor de ander, geweldloosheid, aanspreekbaarheid op gedrag en op het bepalen van eigen grenzen bij wat toelaatbaar is en niet”. Van alle leden wordt verwacht dat ze de regels naleven. De Stichting La Poubelle, bestaande uit een kringloopbedrijf, een tuinderij en een sociaal eethuis biedt een uniek pakket van diensten en voorzieningen ten behoeve van Tilburgers die het moeilijk hebben in hun maatschappelijk bestaan. Prins Heerlijk, een lunchcafé en brasserie in Tilburg biedt plaats aan jonge mensen met leerproblemen of een verstandelijke beperking om te werken in de bediening, de keuken en de huishouding, onder leiding van een professioneel horecateam.
In de directe omgeving van Tilburg, in Middelbeers bestaat de stichting Kubes, die culturele evenementen organiseert. Er is een theaterproductie en een speelfilm gemaakt waar veel Beerzenaren belangeloos bij waren betrokken. Activiteiten zoals deze, en er zijn er nog meer, laten zien dat er veel kracht in de maatschappij bestaat om ook in tijden van krimpende economie en toenemende onzekerheid maatschappelijke vernieuwing of versteviging van maatschappelijk draagvlak te waarborgen. Op locaal niveau moeten in het kader van de Wmo de politiek en belangrijke maatschappelijke instituten ondersteuning bieden en het goede voorbeeld geven. Ook moeten de juiste prioriteiten worden gesteld. Helaas is dat niet altijd het geval; vrijwilligersorganisaties vallen vaak als eerste ten prooi aan bezuinigingen. Er wordt vaak “penny wise en pound foolish” gehandeld. Zo werd het maatschappelijk verantwoord ondernemen in Tilburg tot dit jaar beloond met subsidie, maar nu stopt dat. Buurthuiswerk wordt sterk gekort, waardoor buurthuizen met sluiting worden bedreigd. Dat betekent dat er in de toekomst nog meer een beroep op actieve vrijwilligers moet worden gedaan. We constateren dat er nog steeds draagvlak is om zich actief in te zetten, maar het is noodzakelijk dat overheden, maatschappelijke organisaties, managers en professionals en last but not least actieve burgers zichtbaar betrokken blijven. Als dat gebeurt kan de crisis een positieve wending krijgen. Het leidt dan tot vernieuwing zodat mensen en organisaties er sterker uit te voorschijn komen; voorleven.

Collega Raf Daenen schreef een boek en is er tevreden mee. Maar wat vinden wij eigenlijk van zijn boek?

Je vakliteratuur bijhouden is dikwijls een erg eenzame bezigheid. Grasduinen in tijdschriften, nieuwe boeken lezen, proberen een selectie te maken in de veelheid informatie die aangeboden wordt, het dan zelf lezen en er ook nog wat van vinden en het in je eigen werk een plek geven.

Daarom organiseren we vanuit het lectoraat met enige regelmaat leesclubjes waarin we samen hetzelfde boek bespreken.

Dit keer kozen we voor het nieuwste boek dat collega Raf Daenen samen met Willem Vermeulen schreef: perspectief op een maatschappij in crisis. De auteurs argumenteren dat we een keer moeten ophouden met alleen kommer en kwel te zien in de huidige crisis, want er ligt ook een heleboel creatieve dynamiek. Met name in de zorg en welzijnssector zien ze veel moois ontstaan.
Interesse in deelname aan deze leesclub?
Die gaat door dinsdag 6 maart, 13.30-15.00 uur in lokaal 3.107.
Stuur even een mail aan Marie-José Smolders en geef aan of je nog een exemplaar van het boek wil ontvangen, dan zorgen wij voor voldoende koffie/thee en de nodige extra exemplaren van het boek.

Groet,
Jan Steyaert
Tine van Regenmortel

Uitweg uit de crisis hebben we zelf in de hand

Raf Daenen
Willem Vermeulen
Samen leren, samen werken en samen leven



In tijden van crisis wordt vaak Pavloviaans gereageerd: bezuinigen, snijden, belastingen heffen, of fuseren. Maar de oplossing ligt veel eerder in kleine, nieuwe vormen van samenwerken en -leven.

Dat we in een tijd van crisis leven is duidelijk. We hoeven maar het nieuws te volgen, of de krant erop na te slaan. De berichtgeving toont dat we thans van incident naar incident hollen. In veel publicaties wordt deze crisis, haar aard, oorzaak en gevolgen beschreven. Ook wij doen dit, in ons onlangs verschenen boek, maar we geven ook een perspectief.

Maar eerst de oorzaak van de crisis. De westerse wereld heeft zichzelf jarenlang verrijkt ten koste van andere werelden. Een toplaag van bankiers, captains of industry, speculanten, mensen met een sterrenstatus en bepaalde politici heeft zichzelf onevenredig veel toebedeeld, ten koste van anderen, van natuurlijke bronnen, van milieu en natuur, van de schaarse goede ruimte. Ook in 2011 bleken, ondanks de bancaire crisis nog forse bonussen te worden uitgereikt. Zo kreeg de ING-topman bovenop zijn jaarsalaris 1,25 miljoen euro. Het ongebreideld spenderen kon op den duur niet goed gaan, en nu lijken de klappen in versneld tempo te vallen.

Behalve de financieel-economische crisis is er ook sprake van een maatschappelijke crisis, waarvan de wortels zijn terug te vinden in het derde kwart van de vorige eeuw. Te denken valt aan de toenemende ontkerkelijking, waardoor mensen hun eigen onzekere lotsbestemming moeten construeren, want de belofte van de hemel is weggevallen. De onbelemmerde economische groei heeft geleid tot verkwisting in onze maatschappij en schrijnende tekorten in arme landen. Door de val van de muur werd de aloude vijand van het communistische Oostblok ontmanteld en werd zelfreflectie op de eigen maatschappij noodzakelijker. Door schaalvergroting is de functie van kleine gemeenschappen weggevallen en het individualisme is toegenomen. De emancipatie van minderheden en de opkomst van de multiculturele samenleving leidt tot veel onrust en kan aanzetten tot extremistische denkbeelden. Door deze ontwikkelingen neemt het cynisme en het wantrouwen in de politiek toe.
Daar komt de ongebreidelde marktwerking bij en de neiging van mensen en organisaties om zoveel mogelijk materieel bezit of kapitaal te vergaren. Dat kan het fundament van solidariteit aantasten. Ook het voortdurend wijzen naar anderen of het eisen van directe oplossingen voor individuele problemen door maatschappelijke instituties kan de bodem onder het samenleven wegslaan.

Gelukkig hebben volgens ons crises niet alleen een negatieve uitstraling, ze leiden ook tot het verzetten van de bakens, ze zetten aan tot beweging, zoals in de dialectiek wordt beschreven. Uit een crisis ontstaat vaak een nieuwe weg, of het zoeken naar andere oplossingen. De initiatieven daartoe vinden we meestal niet in de grote wereld, want die reageert doorgaans bijna Pavloviaans defensief: bezuinigen, snijden, belastingen heffen, of fuseren.

Volgens ons moet de oplossing worden gezocht in wat we noemen ‘de kleine wereld’, de directe sociale omgeving. Die kleine wereld gaat zich roeren en initiatieven ontplooien. Het roeren zien we bijvoorbeeld in het protest van mensen die zich aansluiten bij de occupy-beweging tegen de huidige wereldorganisatie. Daarnaast zijn veel mensen in hun eigen directe omgeving solidair actief en constructief bezig. Zo zijn er pleeggezinnen die tijdelijk kinderen opvangen die wegens omstandigheden niet in het eigen gezin kunnen opgroeien. Het wordt door het pleeggezin als een groot goed ervaren dat men een kind een nieuwe kans kan geven. Ook in sportclubs, zoals de voetbalclub zijn veel vrijwilligers actief. Zij willen bijdragen aan de maatschappelijke opvoeding van de jongeren, door ze bewust te maken van sportief gedrag en door zelf het goede voorbeeld te geven. Bij de VoorleesExpress wordt door vrijwilligers voorgelezen aan kinderen in achterstandssituaties. Dit stimuleert niet alleen de taalontwikkeling, ook worden op deze manier contacten gelegd met de ouders, en hun leefwereld kan worden verbreed. Dit zijn voorbeelden die perspectief tonen. Want door samen te werken, samen te leren en samen te leven wordt het sociaal fundament van de samenleving versterkt.

De bovenstaande voorbeelden geven aan dat er nog genoeg veerkracht en daadkracht in de maatschappij is om de maatschappelijke en economische problemen te lijf te gaan. Er is perspectief, als we gezamenlijk zin kunnen geven aan ons bestaan, als we daarbij imperfecties kunnen accepteren, en als we ervaren dat het samen werken en samen leren een meerwaarde geeft die niet door materieel gewin kan worden geëvenaard.

Zowel op het niveau van organisaties, van leidinggevenden als van professionals kan de meerwaarde worden waargemaakt door samenwerking aan te gaan, door op inhoud te sturen in plaats van op procedures en door maatschappelijke opvoeding te herintroduceren en te stimuleren. Zo kunnen we de goede mensen op de goede posities krijgen en daarmee kan een kentering in de grote wereld worden bewerkstelligd. Dat geeft uitzicht op een hoopvolle toekomst.

Boekpresentatie: perspectief op een maatschappij in crisis

Samen leren, samen werken en samen leven




Op maandag 20 december, stipt om twaalf uur ‘s middags is het boek van Raf Daenen en Willem Vermeulen uitgereikt aan Tweede Kamerlid Jeroen Dijsselbloem. Amper fit van het auto-ongeval dat hij twee weken tevoren had heeft Raf Daenen met onverminderd enthousiasme zijn boek gepresenteerd aan studenten, docenten en belangstellenden. Lovende woorden zijn ook gesproken door Lilian Linders, die namens de het instituut Sociale Studies een exemplaar in ontvangst heeft genomen.

Het boek getiteld “Perspectief op een maatschappij in crisis, samen leren, samen werken en samen leven”, vertelt verschillende ervaringsverhalen van mensen die zich stuk voor stuk verdienstelijk maken in de maatschappij. Deze gepassioneerde verhalen bieden inspiratie voor een ieder om in de eigen leefomgeving, de gedachte “de maatschappij dat zijn wij”, uit te dragen. Zo worden er concrete handvatten geboden voor een beter Nederland dat sociaal en bewogen in menselijkheid is.

Daarnaast biedt het boek een maatschappijkritische en onderzoekende blik op onze samenleving op weg naar sociale duurzaamheid. De lezer wordt meegevoerd op reis door de geschiedenis van maatschappelijke bewegingen naar het heden. Het hectische heden, waar veel oude sociale en religieuze verworvenheden lijken te zijn weggevallen biedt in de crisissfeer ook kansen en vraagt om creativiteit en inzet van ons allen.

Het boek is een aanwinst voor de (sociale) professional, de bezorgde burger en betrokken student. Voor iedereen dus. Het was namelijk niet eerder zo gemakkelijk om een goed beeld van onze maatschappij, van onze politieke en economische situatie te krijgen, door enkel een boek te lezen. Geef op basis van de voorbeelden uit het boek betekenis aan het begrip “voorleven” of doe jij dat uit jezelf al? Ontdek het!
Angelique Wissen

Perspectief op een maatschappij in crisis, samen leren, samen werken en samen leven
Boom Lemma Uitgevers, ISBN 9789059317697 paperback 113 pagina’s € 14,50
http://rafdaenen.blogspot.com

Een #perspectief vol 2012

Samen leren, samen werken en samen leven Perspectief op een maatschappij in crisis Zo kan het ook ,alleen gaat sneller, samen delend kom je verder.